Hà Tiên, mảnh đất cuối trời Tây Nam Tổ quốc chính thức trở thành một phần của non sông gấm vóc của nước Đại Việt cách đây hơn 300 năm và người có công đầu trong việc khai mở vùng đất này là Mạc Cửu.
Hoạt cảnh tri ân công đức bậc tiền nhân. Ảnh: Lê Huy Hải - TTXVN
Tối 20/6, tại thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang tổ chức lễ hội truyền thống kỷ niệm 290 năm ngày mất Đức khai trấn Mạc Cửu (1735 - 2025) và Ngày hội du lịch, ẩm thực Hà Tiên năm 2025.
Hà Tiên, mảnh đất cuối trời Tây Nam Tổ quốc chính thức trở thành một phần của non sông gấm vóc của nước Đại Việt cách đây hơn 300 năm và người có công đầu trong việc khai mở vùng đất này là Mạc Cửu. Ông sinh năm 1655, mất năm 1735, là người gốc Hoa, quê quán phủ Lôi Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Năm 1680, ông dẫn đầu đoàn di dân người Hoa xuống thuyền rời đất nước xuôi về phương Nam để tìm một nơi lập nghiệp lâu dài. Mạc Cửu đến vùng đất Hà Tiên (lúc ấy có tên gọi là Mang Khảm), thấy nơi đây có cảnh trí đẹp, có vị trí thông thương thuận lợi, địa hình thiên nhiên tốt để tổ chức cuộc sống tự quản về các mặt kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội… ông đã quyết định dừng chân và cùng với lưu dân nơi đây bắt đầu cho công cuộc mở đất.
Tháng tám năm Mậu Tý (1708), Mạc Cửu cho người viết sớ, mua sắm lễ vật và cử thuộc hạ ra Thuận Hóa dâng biểu xưng thần xin làm Hà Tiên trưởng và dâng vùng đất này cho nước Đại Việt được chúa Nguyễn Phúc Chu chấp thuận phong cho Mạc Cửu giữ chức Tổng binh trấn Hà Tiên, tước Cửu Ngọc Hầu và chính thức cho đổi tên vùng đất này thành Hà Tiên trấn. Từ khi được sáp nhập vào nước Đại Việt, dưới sự chỉ huy của Mạc Cửu và sự che chở của triều đình nhà Nguyễn, Hà Tiên dần dần trở thành vùng đất buôn bán trù phú và là một thương cảng quan trọng, thành quách phố chợ được tăng cường mở mang.
Năm 1735, Mạc Cửu bị bệnh và qua đời được chúa Nguyễn truy tặng “Khai trấn Thượng trụ Quốc Đại tướng Quân Vũ Nghị Công”. Từ đó, Mạc Thiên Tích con trai trưởng của Mạc Cửu được chúa Nguyễn cho phép kế tập sự nghiệp cha giữ chức Tổng binh Đại Đô đốc trấn Hà Tiên. Trong thời cai quản của Mạc Thiên Tích, Hà Tiên phát triển khá toàn diện về chính trị, kinh tế và xã hội. Chính vì vậy, lịch sử đã ghi nhận, họ Mạc mà trước hết là Mạc Cửu là người đã đặt nền móng đầu tiên để xây dựng nên trấn Hà Tiên xưa, có công mở rộng đất đai, mở mang phố chợ, tổ chức buôn bán giao thương với các nước, chăm lo sự nghiệp văn hóa, giáo dục, từ đó đã tạo cho Hà Tiên một sự phát triển phồn thịnh. Đây là tiền đề để các thế hệ sau tiếp bước kế thừa và phát huy, ra sức giữ gìn và xây dựng Hà Tiên ngày càng giàu đẹp.
Để tập trung phát triển đô thị toàn diện, Hà Tiên đã trình và được phê duyệt Quy hoạch chung thành phố và Khu kinh tế cửa khẩu Hà Tiên đến năm 2040 tại Quyết định 189/QĐ-TTG ngày 22/02/2024 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, UBND tỉnh Kiên Giang phê duyệt Chương trình phát triển đô thị thành phố và Khu kinh tế cửa khẩu Hà Tiên đến năm 2040.
Chủ tịch UBND thành phố Hà Tiên Mai Quốc Thắng cho biết chương trình phát triển đô thị được duyệt là cơ sở triển khai thực hiện trong công tác quản lý ngành, lĩnh vực và đầu tư phát triển tại Hà Tiên. Trong và sau khi tổ chức, sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp, việc phê duyệt và thực hiện chương trình này là thật sự cần thiết, góp phần gắn kết với các vùng trong khu vực để quảng bá, xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch. Hà Tiên phấn đấu đạt mục tiêu tầm nhìn đến 2040, xây dựng Hà Tiên trở thành trung tâm kinh tế, thương mại, du lịch văn hóa - di sản vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Thành phố Hà Tiên hôm nay có vị trí chiến lược về kinh tế, đồng thời là tiền đồn vững chắc, bảo vệ chủ quyền biên giới và biển đảo, vừa là trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch - dịch vụ, đầu mối giao thông, giao thương của tỉnh và khu vực, nhất là từ ngày 1/7 tới đây, khi hợp nhất tỉnh An Giang và tỉnh Kiên Giang thành tỉnh An Giang (mới) thì những tiềm năng, thế mạnh đó sẽ được phát huy mạnh mẽ hơn.
Chiều cùng ngày, tỉnh Kiên Giang khai mạc Ngày hội Du lịch, ẩm thực Hà Tiên năm 2025, qua đó quảng bá, giới thiệu hình ảnh và tiềm năng, kích cầu phát triển thương mại, du lịch Kiên Giang, đặc biệt là vùng biên giới Giang Thành, Kiên Lương và thành phố Hà Tiên.
Ngày hội Du lịch, ẩm thực Hà Tiên năm 2025 với các hoạt động như: Workshop chủ đề “Tinh hoa Phở Việt” năm 2025; Hội thi làm bánh dân gian Hà Tiên; Hội thi trang trí gian hàng đẹp; quảng diễn bánh canh bột gạo xắt nhân tôm thịt; không gian giới thiệu, quảng bá du lịch, ẩm thực, sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng Kiên Giang…
Bà Quảng Xuân Lụa, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch Kiên Giang nhấn mạnh, ngày hội tạo cơ hội để các doanh nghiệp, đơn vị cung ứng dịch vụ du lịch, sản phẩm thương mại các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long gặp gỡ, giao lưu, giới thiệu sản phẩm, dịch vụ của đơn vị mình đến với đơn vị, khách tham quan du lịch trong và ngoài nước; kết nối tiêu thụ vào hệ thống phân phối, kích cầu tiêu dùng.
